Internetowa galeria zdjęć Gminy Besko

Hisoria Gminy

Pierwsze ślady osadnictwa na tych ziemiach przypadają na okres kultury łużyckiej a zgromadzone zabytki archeologiczne datowane są w czasie na rok 400 p.n.e. Od wczesnego średniowiecza teren Beska zamieszkany był przez ludność ruską i polską.

Od roku 1340 ziemie, gdzie znajduje się Besko, jak i okolice należały do ziemi sanockiej, województwa ruskiego.

Nazwa Besko pochodzi od starosłowiańskiego Bośko = bocian (Rusini na Besko mówili Bośko). W tym czasie gdy pierwsi ludzie osiedlali się na terenie Beska, Wisłok, wypływając z głębokiego jaru, natrafiał na równinę tworząc meandry i rozlewiska sięgające nawet pod Zarszyn, także zmieniał swoje koryto. Na tak podmokłym terenie żerowały bociany, stąd nazwa.

Besko wymieniane jest po raz pierwszy w źródłach pisanych w 1419 roku. Wtedy to przez wieś przejeżdżał król Władysław Jagiełło, który wystawił tu jeden z dokumentów. Świadczyć to może, że monarcha zatrzymał się w osadzie, które było własnością królewską (starostwo niegrodowe). Wspomniany dokument potwierdza istnienie miejscowości o nazwie Besko. W Besku w latach 1425, 1426 i 1433 odbywał swe posiedzenia sąd sanocki pod przewodnictwem starosty z udziałem ziemian, a w roku 1459 odbył się tu sąd rozjemczy z udziałem kasztelana sanockiego.

W 1446 roku funkcjonował we wsi jeden z czterech folwarków starostwa sanockiego, które znajdowały się także w innych wsiach prawa ruskiego: Kostarowce, Ulucz, Olchowce. O tej trasie, którą podróżował Jagiełło zapisano w przywileju dotyczącym wsi Sanoczka z 1426 r. gdzie wymienia się łąkę Tuchorza, położoną między drogą publiczną, wiodącą z Sanoka do Beska, a rzeczką Sanoczkiem. o królewskości nie tylko drogi ale tych terenów świadczy dokument z 1504 roku, kiedy to król Aleksander Jagiellończyk zapisał m.in. Sanok i wsie królewskie; Besko, Wróblik, Haczów pod zastaw, za pożyczone pieniądze (2300 zł) od Jana z Tarnowa - wojewody ruskiego. Wielkość obszaru Beska podkreśla dokument o dziale granicznym z 1518 roku głoszący o kopcu granicznym nad potokiem Milcza, w miejscu gdzie schodziły się wówczas granice wsi Wróblika, Ladzina i Beska. Besko w tych czasach obejmowało nawet tereny Milczy. Inwentarz z 1558 roku wspominający o barciach - mieszkańcach Beska w lasach Smereczyna i Milczy, (którzy opłacali roczny czynsz za utracone posiadłości przed wskazanym rokiem wycięcia boru), dokumentuje bardziej te odległe od dzisiejszych granice miejscowości. Lustracja z 1565 r. wymienia „stawek we wsi Besko przy gościńcu, które od Beska wsi ku Zarszynu jeżdżą i wspomina również o wybieraniu myta w tej wsi.

W Besku w 1523 r., prócz służków, było sześćdziesięciu dziewięciu laborantes - czyli zobowiązanych do pracy w określonym wymiarze na folwarku. W roku 1523 wieś lokowano na prawie magdeburskim „Besko utitur iure Ruthenico”. W 1526/27 w wykazie dochodów starostwa sanockiego „ville ad Besko pertinentes sunt duodecim” (wsi do Beska przynależnych jest dwanaście) i wymienione Besko, Wróblik (Królewski), Odrzechowa, Haczów, Surowica, Iskrzynie, Białobrzegi, Głowienka. Suchodół. Powyższe fakty przemawiają za tym, iż Besko, siedziba tenuty, było także w XV i XVI wieku ważnym ośrodkiem administracyjno-gospodarczym w tej części starostwa sanockiego a ta jego funkcja być może sięga czasów przynależności ziemi sanockiej do Rusi. W roku 1590, Jan Jędrzejowski - dziedzic wsi Potok pod Krosnem, był arendarzem klucza beskiego podpisał umowę o arendę części Zarszyna, Przedmieścia i Długiego, z Janem z Zabawy Zabawskim, synem Mikołaja i Anny Pieniążkówny, dziedziczki Zarszyna. W 1602 roku staraniem Jerzego Mniszcha wojewody sandomierskiego wyodrębniono tzw. tenutę (dzierżawę) krośnieńską. Odtąd dobra starostwa sanockiego obejmowały razem z tenutą beską tylko kilkanaście osad w bliskiej okolicy miasta i zamku sanockiego. W 1665 roku w Besku przy drodze królewskiej była „karczma w tej wsi z mytem i mostowym".

Król Zygmunt III Waza w roku 1594 założył w Besku jako w swoich włościach, parafię rzymskokatolicką, dek. sanockiego. Wzniesiono tu kościół, pierwotnie drewniany, pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Świętego, który spłonął w 1605 roku. Obecny wzniesiony na innym miejscu w 1755 roku z fundacji Jerzego Augusta Wandalina Mniszcha (1715–1778), marszałka nadwornego koronnego (w l. 1742 - 1778), kasztelana krakowskiego, starosty sanockiego, do którego należało Besko.

Po zajęciu Beska w 1772 r. przez władze austriackie, Mniszech w 1786 r. zamienił posiadłości, z wyjątkiem Sanoka i zamku, za dobra dziedziczne Szumina. Od roku 1772 należało do powiatu sanockiego w zaborze austriackim. Wyruszający do boju powstańcy styczniowi ufundowali dla tego kościoła w Besku obraz Matki Boskiej Różańcowej w 1863 r.

W 1884 roku poprowadzono przez Besko linię kolejową.

W 1880 roku Besko było własnością Banku Galicyjskiego a od roku 1918 należało do powiatu sanockiego, w województwie lwowskim.

Gmina Besko zakupiła po niskiej cenie las w Głębokiem, naprzeciwko kopalni nafty po wschodniej stronie Głębokiego Potoku aż po wierzchołek "Horbek" od Tadeusza Poźniaka, dziedzica Głębokiego, który potrzebował pieniędzy na wystawne życie.

I wojna światowa

Od 8 do 10 maja 1915 Besko było miejscem krwawych walk oddziałów wojennych. Rzeka Wisłok w górnym biegu na odcinku od Odrzechowej do Beska stanowiła linię oporu wojsk rosyskich (m.in. kazaków dońskich) przed nacierającymi od zachodu pułkami austriacko-niemieckimi.
W nocy z 9 na 10 maja pułki bośniackie usiłowały kilkakrotnie sforsować Wisłok w Besku, w miejscu gdzie rzeka płynie głębokim jarem.